خلاصه
دیجیتالی‌سازی قادر است اساساً لجستیک را متحول کند و ۴ تریلیون دلار ارزش برای صنعت و جامعه به ارمغان آورد. در طول دو دهه‌ی گذشته، همزمان با وقوع تحولات عظیم و گسترش بهره‌گیری از تلفن همراه و اینترنت، زندگی روزمره‌ی ما به طور فزاینده‌ای دیجیتالی شده است. ظهور نامه‌های الکترونیکی، می‌تواند فرایند تحویل نامه‌ها و اسناد، توسط ارائه دهندگان خدمات پستی را تحت شعاع قرار دهد. دانلودهای دیجیتال، قابلیت جایگزین شدن با محصولات فیزیکی را دارا هستند، این امر می‌تواند ضربه مهلکی به صنعت لجستیک وارد کند. امروزه بسته‌های بیشتری نسبت به گذشته ارسال و در هر روز ۸۵ میلیون بسته و سند در سراسر دنیا تحویل داده میشود. در ادامه این مطلب شما را با تحول دیجیتال در صنعت لجستیک و تأثیرات آن آشنا خواهیم کرد.
پریسا حسنی
کارشناس مشاوره فاوا شرکت مگفا
شهره مهرآسا
مدیرپروژه های فاوا شرکت مگفا
نوآوری‌های دیجیتال در صنعت لجستیک؛ در مقایسه با دیگر صنایع با سرعت کمتری ظهور یافته‌اند. این سرعت آهسته‌تر در بهره‌گیری از فناوری‌های دیجیتالی، خطرات عظیمی را به همراه دارد که در صورت نادیده گرفته شدن، حتی برای بزرگترین بازیکنان این صنعت می‌تواند فاجعه بار باشد.
از آنجا که سایر صنایع، مانند خرده‌فروشی، در ارتباط نزدیک با لجستیک قرار دارند، به واسطهی حضور فناوری‌های دیجیتالی در این صنایع، صنعت لجستیک نیز متحول میشود، همین مساله احتمال ایجاد تحول دیجیتال در صنعت لجستیک را افزایش می‌دهد- به عنوان مثال، با افزایش تجارت الکترونیکی و میل مشتریان به خریدهای اینترنتی، بازیکنان دیجیتالی جدید و نوظهوری در مرحله‌ی تحویل کالا به مشتری نهایی (اصطلاحا بخش تحویل لستمایل) مشاهده میشوند.
پیش بینی میشود تجارت الکترونیکی تا سال ۲۰۲۵ به شدت رشد کند.
پلتفرمهای دیجیتالی در آیندهی صنعت لجستیک، به طور قابل توجهی اهمیت پیدا میکنند، این پلتفرمها به شرکتهای کوچک این امکان را می‌دهند تا در بازارهای جهانی حضور یافته و با بزرگان این بخش رقابت کنند. طی چند سال آینده، رقابت برای ایجاد یک پلتفرم جهانی جامع، تجربه مشتری از لجستیک را تغییر خواهد داد و استقرار این پلتفرم، کلید اصلی در تعیین برنده و بازنده بودن شرکتها در صنعت لجستیک دیجیتال خواهد بود.
با توجه به اینکه صنعت لجستیک با ناکارآمدی‌های بسیار مهمی مواجه است – به عنوان مثال، ۵۰٪ کامیون‌ها پس از تحویل محموله‌ی خود و در سفر بازگشت، محموله‌ای را حمل نکرده و به عبارت عامیانه بار آنها خالی است – تحول دیجیتال با افزایش بهرهوری، کاهش مصرف انرژی و کاهش تولید گازهای گلخانه‌ای؛ قادر است تا مزایای اجتماعی و زیست‌محیطی قابل توجهی را به همراه آورد.
مضامین دیجیتال در صنعت لجستیک
مجمع جهانی اقتصاد با شناسایی مهمترین مضامیندیجیتال در صنعت لجستیک، منابع ارزش‌آفرین جدیدی را در این بخش معرفی کرده و مورد بررسی قرار می‌دهد. براساس تجزیهوتحلیل روندهای کلان و فناورانه‌ی قدرتمند در این بخش، مصاحبه با ذینفعان کلیدی داخل و خارج صنعت لجستیک و بحث و گفتگو با اعضای شورای برنامه جهانی و مجمع جهانی اقتصاد در مورد آیندهی لجستیک و زنجیره‌های تأمین، مضامین تحول دیجیتال در صنعت لجستیک طی یک دهه آینده عبارتند از:
-
خدمات اطلاعاتی (مبتنی بر داده)
-
خدمات لجستیکی
-
امکانات تحویل
-
اقتصاد دورانی
-
امکانات لجستیک اشتراکی
در هر مضمون، تعدادی از اقدامات دیجیتالی مشخص شده است (جدول زیر را ببینید).
توجه: لجستیک شهری و اقتصاد دورانی در چهارچوب مولفه‌های ارزیابی شاخص «ارزش در معرض خطر»، که در ادامه میخوانید، قرار نگرفته‌اند.
در ادامه شرح مختصری از هریک مضامین دیجیتال در صنعت لجستیک و اقدامات دیجیتالی متناظر با آنها ارائه میشود.
۱-خدمات اطلاعاتی ( مبتنی بر داده)
این مضمون بر جریان داده‌هایی که در زنجیره ارزش لجستیک وجود دارد، تمرکز می‌کند. داده‌ها در قرن بیست و یکم مانند نفت در قرن هیجدهم هستند: یک دارایی بسیار ارزشمند اما تا حد زیادی بدون استفاده. داده‌های پراکنده به ندرت مفید هستند اما زمانیکه در قالبی یکپارچه قرار گرفته و به درستی مورد تجزیهوتحلیل قرار گیرند؛ میتوانند برای اقدامات بیشتر، یک منبع ارزشمند محسوب شوند. در چنین شرایطی کسب‌وکارها به جای اتکا به عقاید شخصی، میتوانند تصمیمات آگاهانه بگیرند. به همین دلیل، شرکتها باید منابع داده – به ویژه برج‌های کنترل لجستیک و تجزیه‌‌وتحلیل‌هایی از قبیل: پیش‌بینی تقاضا، بازپرسازی پویا، بهینه‌سازی مسیر، نگهداری و تعمیرات پیشگویانه و … – را درک کنند و به آنها به چشم منابع سودآوری در آینده، نگاه کنند.
معمولاً یک برج کنترل دارای سه سطح است:
۱) اجرای فرآیند: کارکردهای این سطح شامل برنامه‌ریزی حمل و نقل، ردیابی و رهگیری، مدیریت صورتحساب‌ها، حسابرسی و پرداخت می‌باشد.
۲) تجزیهوتحلیل: کارکردهای این سطح عبارتند از: ارزیابی و هدف‌گذاری ارزش، منبع‌یابی و بهینه‌سازی، مدیریت انطباق با قوانین و استانداردها و تجزیهوتحلیل عملکرد.
۳) قابلیت دید و یکپارچه‌سازی داده‌ها: کارکردهای این سطح شامل کنترل پنل اطلاعاتی خودرو و اعلان اخطار است.
۲- خدمات لجستیک
در حال حاضر، مفاهیم جدیدی در لجستیک به وجود آمده است که به شرح چگونگی اجرا و انجام خدمات در سال‌های آینده اشاره میکنند. این مضمون شامل سه مورد (پلتفرمهای فرامرزی دیجیتالی، لجستیک شهری، تحویل در همانروز) است که به نظر می‌رسد این موارد دارای تأثیر عملیاتی بر پایداری هستند و از ارائه‌دهندگان این نوع از خدمات درخواست میشود تا به منظور تقویت توانمندی‌های خود در رقابت با بخش‌های مختلف بازار، زیرساخت‌های خود را ترمیم کنند. کسب‌وکارها، به ویژه بنگاه‌های کوچک و متوسط (SMEs) در مسیر جهانی شدن به سیستم‌های لجستیکی قابل اطمینان و دسترسی جهانی آسان نیاز دارند. از این رو لجستیک فرامرزی دیجیتالی می‌تواند منجر به تقویت فرایند دادوستدهای جهانی به ویژه برای بخش SME شود. پلتفرمهای فرامرزی دیجیتالی نه تنها فروشندگان را به میلیون‌ها خریدار بالقوه متصل میکنند، بلکه میتوانند تقاضاهای مربوط به چندین باربری جداگانه را تلفیق کرده و روند برنامه‌ریزی لجستیک را بهینه‌سازی نماید، سپس براساس موقعیت انبار و محل تحویل، حالت‌های حمل و نقل مناسب را پیشنهاد دهند. هدف از لجستیک شهری؛ کاهش تعداد وسایل نقلیه در شهرها است. برای دستیابی به این هدف، ضمن در نظر گرفتن شرایط ترافیکی، مشکلات تراکم ترافیک و مصرف سوخت، به فرایند بهینه‌سازی فعالیت‌های لجستیکی و حمل و نقل در مناطق شهری توجه میشود. در حال حاضر اقدام تحویل در همان روز، سریع‌ترین و انعطاف‌پذیرترین راه‌حل برای حمل محموله‌های فوری و دارای شرایط ویژه است. مشتریانی که از یک خرده فروش (مثلاً یک فروشگاه فیزیکی با یک سرویس تحویل آنلاین در منزل) خریداری میکنند، تمایل دارندکه کالاهای خود را در اسرع وقت – به ویژه اگر فسادپذیر باشند – دریافت نمایند.
۳- امکانات تحویل
حتی اکنون، پس از انقلاب دیجیتال و در عصر اطلاعات، نیاز به جابجایی کالاهای فیزیکی از نقطهی A به B همچنان وجود دارد. با این حال، روش‌های تحویل در حال تغییر هستند. روند جمع‌سپاری (برون‌‌سپاری به انبوه مردم) و نوآوری در ساخت (چاپ سه‌بعدی) و فناوری (هواپیماهای بدون سرنشین یا پهباد و کامیون‌های خودران) دامنه گسترده‌تری از شیوههای حمل و نقل را فراهم کرده و فرصت‌های متعددی را برای بازیکنان جدید در بازارهای لجستیک ایجاد نموده است. جمع‌سپاری نوعی برون‌‌سپاری است ولی نه به شرکتها یا سازمان‌‌های خاص بلکه به گروه فراوانی از افراد ناشناخته (غیر از کارمندان یا تأمین‌کنندگان). در لجستیک، جمع‌سپاری می‌تواند با کمک به بازیکنان صنعت، با استفاده بهتر از ظرفیت‌های موجود، کارایی را افزایش داده و به‌طور همزمان میزان اثرگذاری بر محیط‌زیست را کاهش دهد. در نتیجه‌ی این اقدام میزان کل مایل‌های طی‌شده به وسیله‌ی وسائل‌نقلیه کاهش می‌یابد. فناوری چاپ سه‌بعدی تهدید بزرگی را برای صنعت لجستیک ایجاد می‌کند، اگر مصرف‌کنندگان نهایی بتوانند شی مورد نظر خود را در مکانی نزدیک به محل زندگی خود چاپ کنند، دیگر نیازی به حمل و نقل در سراسر جهان نیست.
۴- اقتصاد دورانی
اقتصاد دورانی جایگزینی برای اقتصاد خطی سنتی است. در اقتصاد خطی سنتی منابع ساخته میشوند، مورد استفاده قرار می‌گیرند و پس از آن از بین می‌روند. در اقتصاد دورانی، در پایان عمر منبع یا محصول، مواد تشکیل دهنده آن بازیابی شده و مورد بازسازی قرار می‌گیرند. این تئوری می‌تواند از مزایای عملی در بخش لجستیک بهره ببرد.
۵- امکانات لجستیک اشتراکی
اقتصاد اشتراکی مزایایی را برای لجستیک به همراه خواهد داشت، زیرا به همه شرکت‌کنندگان امکان می‌دهد هزینه‌های ثابت را به اشتراک بگذارند، بجای یک سرمایه‌گذاری بزرگ، چندین سرمایه‌گذاری کوچکتر انجام دهند. کاربردهای اساسی اقتصاد اشتراکی در صنعت لجستیک شامل اقداماتی چون اشتراک‌گذاری دارایی‌های فیزیکی پر هزینه، به ویژه انبارها و وسایل نقلیه حمل و نقل است.
تحول دیجیتال در لجستیک: فرصتی ۴ تریلیون دلاری
تجزیهوتحلیل ارزش در معرض ریسک (value-at-stake) ابزاری است که تأثیر تحول دیجیتال در صنایع را بر مشتری، جامعه، صنعت و محیط‌زیست ارزیابی می‌کند. مجمع جهانی اقتصاد هدف از به‌کارگیری این ابزار را ایجاد یک زبان مشترک میان رهبران صنعت و سیاست‌گذاران بیان می‌کند تا به واسطهی آن بتوانند درک کاملی از ارزشی که دیجیتال می‌تواند برای صنعت و جامعه جهانی به وجود آورد را محیا سازند. در ادامه‌ی این مقاله، به طور خاص این ابزار با هدف ارزیابی تاثیر اقدامات تحول دیجیتال در صنعت لجستیک بر صنعت و جامعه مورد استفاده قرار می‌گیرد.
تجزیهوتحلیل پیش‌رو نشان می‌دهد که دیجیتالی شدن لجستیک می‌تواند منجر به ایجاد ۱.۵ تریلیون دلار ارزش برای بازیکنان لجستیک شود و ۲.۴ تریلیون دلار دیگر از مزایای اجتماعی را در طی دهه آینده (تا سال ۲۰۲۵) برای این صنعت به ارمغان آورد (شکل زیر را ببینید).
توجه: در شکل زیر اندازهی حباب‌ها نشان‌دهنده‌ی میزان ارزش در معرض ریسک ایجادشده در صنعت لجستیک و جامعه را به واسطهی اقدامات دیجیتال نشان می‌دهد. مقدار کل ارزش در معرض ریسک در بعد جامعه (محور عمودی) شامل مجموع اثرات و منافعی است که مشتری، جامعه و محیط‌زیست به واسطهی اقدامات دیجیتال دریافت میکنند. در این محاسبه اثراتی که بر روی سایر صنایع اتفاق می‌افتد و جان‌هایی که به واسطهی این اقدامات حفظ میشود در نظر گرفته نشده است.
یافته‌های مهم این تحلیل را می‌توان در موارد زیر خلاصه کرد:
خدمات اطلاعاتی مبتنی بر داده
اقدامات دیجیتالی مربوط به این مضمون، ۸۱۰ میلیارد دلار ارزش را برای صنعت ایجاد می‌کند. بازیکنان این صنعت از ابزار تجزیهوتحلیل بهمنظور بهینه‌سازی مسیرها، کاهش هزینه‌های نگهداری و تعمیرات و بهبود بهرهبرداری استفاده میکنند. بازیکنان بزرگ راه‌حل‌های برج کنترل را برای تقویت این مزایا با دید در زمان واقعی پیادهسازی میکنند و با کاهش زمان خرابی و بازیابی، سودهای افزایشی ایجاد میکنند.
جمع سپاری
جمع‌سپاری یک عامل تغییردهنده بالقوه در صنعت است. این عامل فضای این بخش را رقابتی‌تر کرده و شرکتهای بزرگ حمل‌ونقل را در معرض خطر از دست دادن ۳۱۰ میلیارد دلار سود عملیاتی قرار می‌دهد. این مقدار سود توسط بازیکنانی که در پلتفرمهای جمع‌سپاری ثبت نام کرده‌اند تصاحب میشود.
پلتفرمهای فرامرزی دیجیتالی
این اقدام ابتکاری دیجیتال با ساده کردن فرآیندهای واردات و صادرات، جریان‌های تجاری (صادرات و واردات) را افزایش می‌دهد. این پلتفرمها می توانند ۱۲۰ میلیارد دلار در قالب کمیسیون کسب کنند. در نتیجه‌ی افزایش تجارت (داد و ستد)، شرکتهای لجستیک میتوانند ۵۰ میلیارد دلار سود دیگر کسب نمایند
امکانات تحویل در بلند مدت
کامیون‌های خودران و هواپیماهای بدون سرنشین (پهباد)، به محض غلبه بر موانع نظارتی و کنترلی (رگلاتوری) و امکان‌‌پذیری بکارگیری انبوه آنها، منجر به افزایش کارایی صنعت میشوند و مزایای قابل توجهی در جامعه به همراه خواهند داشت. با این حال، در طی ۱۰ سال آینده تخمین زده میشود که آنها سهم نسبتاً کمتری در سودآوری داشته باشند. (تقریبا به اندازهی تقریبی ۵۰ میلیارد دلار)
مزایای اجتماعی و مشتری
بیشترین تاثیر حاصل از تحول دیجیتال در صنعت لجستیک؛ مزایای اجتماعی است. این موارد شامل انتشار کمتر گاز دی اکسید کربن، تراکم کمتر در جریان ترافیکی، زندگی‌های نجاتیافته به خاطر کاهش تصادفات، افزایش تجارت (داد و ستد) فرامرزی در نتیجه‌ی استقرار پلتفرمهای ساده صادرات و واردات و ارائه‌ی تخفیف به مشتریان به دلیل افزایش سطح بهرهبرداری است. دیجیتال به تنهایی این فرصت را دارد تا میزان انتشار آلایندگی‌‌ها را ۱۰٪ تا ۱۲٪ تا سال ۲۰۲۵ کاهش دهد. کل مزایایی که عمدتاً از طریق سه اقدام ابتکاری؛ جمع‌سپاری، افزایش پلتفرمهای فرامرزی دیجیتالی و توافق‌نامه‌های انبار اشتراکی، در اختیار مشتریان و جامعه قرار می‌گیرد حدود ۲.۴ تریلیون دلار تخمین زده شده است.
جمع سپاری، کلید دستیابی به ارزش اجتماعی
پلتفرمهای جمع‌سپاری- لجستیک “Uber” – میتوانند عامل تغییردهنده‌ی بازی باشند. آنها با کمک به بنگاه‌های کوچکتر در راستای افزایش سطح بهرهوری آنها، صنعت لجستیک را رقابتی‌تر میکنند و مزایای اجتماعی مانند کاهش هزینه‌های لجستیک (به میزان ۸۰۰ میلیارد دلار) را برای مشتریان به ارمغان می‌آورند. آنها همچنین میتوانند میزان انتشار CO2 را ۳.۶ میلیارد تن کاهش دهند، این در حالی است که مشتریان با استفاده از این پلتفرمها میتوانند درآمد جانبی کسب کنند، چراکه آنها تصمیم می‌گیرند از وسایل نقلیه شخصی خود برای تحویل کالاها در سفرهای شخصی استفاده کنند. قانون‌گذاری صحیح باعث تقویت این پلتفرمها و افزایش میزان پذیرش و استقرار این شیوه خواهد شد.
قدم‌های بعدی در حرکت به سمت یک صنعت لجستیک دیجیتال
برخی از الزامات اساسی که جزء عناصر سازنده‌ی تحول دیجیتال صنعت لجستیک است، ارائه گردید. دو مورد از مهمترین قابلیت‌هایی که شرکتها، بدون شک، باید در جهت کسب آن اقدام نمایند، عبارتند از:
-
شرکتها باید مجموعه داده‌های خود (که از تمامی مراحل زنجیره ارزش خود جمع‌آوری میکنند) را بهبود بخشند.
-
شرکتها باید اطمینان حاصل کنند که از توانایی تجزیه‌و تحلیل جریان داده‌های کلان برای بدست آوردن بینش‌هایی که باعث بهبود بهرهوری عملیاتی و راه‌اندازی سرویس‌های جدید برای آنها شود، برخوردار هستند.
کلمات کلیدی: لجستیک، تحول دیجیتال، اقدامات دیجیتال، ارزش در معرض ریسک
منابع
به اشتراک بگذارید
